सह्याद्रि पर्वताच्या पठारावरील उपरांगा :
विस्तार : महाराष्ट्र पठारावर पूर्व - पश्चिम दिशेत (वायव्य - आग्नेय)
A. सातमाळा - अजिंठा डोंगररांगा :
- पूर्व - पश्चिम दिशेत विस्तार
- जिल्हा - नाशिक, नंदुरबार, धुळे, नगर, औरंगाबाद, जालना, परभणी, बुलढाणा, वाशिम, नांदेड, यवतमाळ.
- उंची - 200 ते 300 मीटर
- ही रांगसलग नसून तुटक स्वरुपात आहे.
- पश्चिमेकडील भागास - 'सातमाळा'
- पूर्वेकडील भागास - 'अजिंठा' म्हणतात.
- या डोंगर रांगेतच देवगिरीचा किल्ला व वाघुर नदीच्या खोर्यात अजिंठा लेण्या आहेत.
- या रांगेचा भाग म्हणून पुढील स्थानिक डोंगरांचा समावेश होतो.
- धुळे - गाळणा डोंगर
- नांदेड - निर्मल डोंगर
- औरंगाबाद - वेरूळ डोंगर
- हिंगोली - हिंगोली डोंगर
- नांदेड - मुदखेड डोंगर
- यवतमाळ - पुसद टेकड्या
- सातमाला - सप्तश्रुंगी(1416 मी. )
- तौला - (1231 मी.)
- अंकाई - टंकाई - (961 मी.)
- सुरपालनाथ - (958 मी.),
- सतमाळा - (945 मी.)
- अजिंठा - शिरसाळा (885 मी.)
- बुलढाणा (546 मी.)
पठार - मालेगाव व बुलढाणा पठार.
B. हरिश्चंद्र बालाघाट डोंगर :
- आग्नेय : वायव्य दिशेत.
- जिल्हा : पुणे, नगर, सोलापूर, उस्मानाबाद, लातूर.
- नाणे घाटापासून(हरिश्चंद्र - 1424) पूर्वेकडे उंची कमी होत जाते. ही डोंगररांग पुढे आग्नेयेस हैद्राबादपर्यंत जाते.
- पश्चिमेकडील भागात : हरिश्चंद्र गड व पूर्वेकडील भागास - बालाघाट.
- या डोंगर रांगेत पुढील डोंगररांगांचा समावेश होतो.
- अहमदनगर - हरिश्चंद्र डोंगर, पुणे - तसूमाई डोंगर, अहमदनगर - बाळेश्वर डोंगर इ.
- बीड, लातूर, उस्मानाबाद, जिल्ह्यात बालाघाट डोंगर पसरली आहे.
- बालाघाट डोंगर रांगेत तुळजाभवानी मातेचे प्रसिद्ध मंदिर व नळदुर्ग येथे नळराजांनी बांधलेला किल्ला आहे.
C. महादेव डोंगर रांगा :
- वायव्य ते आग्नेय दिशेत.
- महाबळेश्वर - पाचगणीपासून आग्नेयेस.
- आग्नेयकडे कर्नाटककाकडे कमी होते.
- या डोंगररांगेत शंभू महादेवाचे पवित्र देवालय आहे. (शिखर शिंगनापुर)
- या रांगेत पुढील डोंगर आहेत. सातारा -बामणोली, कर्हाड - आगाशीव डोंगर.
- या रांगेत सासवड पठार, औंध पठार, खानापूर पठाराचा समावेश होतो.
- महाराष्ट्रातील इतर स्थानिक डोंगर
नंदुरबार - सातपुडा पर्वताचा भाग, तोरणमाळ डोंगर
अमरावती - गाविलगड टेकड्या व मेलघाट डोंगर
नागपूर - गरमसुर, अंबागड व मनसर टेकड्या
गडचिरोली - भामरागड, सुरजगड, चिरोली, चीमुर टेकड्या
भंडारा - दरेकसा, नवेगाव टेकड्या
गोंदिया - दरेकसा, नवेगाव टेकड्या
चंद्रपुर - चांदूरगड, पेरजागड.
कोणत्याही टिप्पण्या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा